بررسی عناصر فرهنگی ، اجتماعی در دفتر چهارم مثنوی معنوی اثر جلال الدین محمد بلخی

مولوی عارف برجسته ی قرن هفتم و شاعر توانای این عهد است که اندیشه ی گرانبارش را در آثارش نمایان می کند و تشنگان حکمت و معرفت او، هر کدام در زمان های مختلف با توجه به وسعت دیدگاه و توانایی های ذهنی خود از سرچشمه ی معرفت او جرعه ها نوشیده اند. امّا هرگز از این اندیشه سیراب نگشته و هیچ گاه اسرار حقیقی را از دل او نجسته اند، هرکسی از ظن خود شد یار من وز درون من نجست اسرار من «مثنوی – دفتراول بیت6 نیکلسون» اگر بخواهم از دیدگاه مذهبی در مولانای عظیم جست و جو کنیم ، هرگز نخواهیم توانست او را آنگونه که اندیشیده است بشناسیم و بشناسانیم . جز اینکه باید فقط بگوییم که او مسلمان است و حنفی مذهب که یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنت می باشد ، امّا هرگاه پرنده ی ذهن خود را درآسمان شعر او پرواز می دهیم، بدون شک در می یابیم که اندیشه اش چنان بی کران و بی حد و مرز است که هر مذهبی و حتی هر دینی می تواند در جوار تفکراتش به آرامش برسد. داستان هایش در مثنوی از هر نوع و رنگی است. اصولاً داستان را دست مایه ای برای بیان گفتارش دانسته است و لُب کلام و مخلص فکرش را جهت شناخت عامه ی مردم در داستان آورده است که خواننده ی خود را بارها از اینکه به ظاهر حکایات توجه کند برحذر داشته است. و همواره فریاد زده است که مبادا ظرف داستان های مثنوی خواننده را از مظروف آن بی خبر سازد.